Söylececeğimi baştan söylemek istiyorum. 2024 çok zor bir yıl olacak!
Bu zorluğa ne kadar hazırsınız?
Tren size doğru hız kesmeden yaklaşıyor. Siz ne yapacaksınız?
Derdim sizi korkutmak değil. Gelen tehlikeye karşı hazırlıklı olmanızı sağlamak.
Ben sektörde geçirdiğim 23 yıl süre içinde bu denli zor bir dönem görmedim.
2024 yılının zorluklarını size tek tek anlatacağım.
Belediye Seçimleri
Bu konu zaten tek kalem olarak büyük bir sorun. Zor olan tarafı ise belirsizliğe neden olması. Bu dönemde bir çok alıcı ve satıcınız size “seçimler bir geçsin” diyecekler. Ama danışmanın bekleyececek bir durumu yok. Zaten 2023 te fazlasıyla cepten harcadığımız için bir altı ay daha diş sıkmak hiç kolay olmayacak.
Seçimlerin sonuçları önemli. Eğer büyük kentleri hükümet kazanırsa, var olan durum devam eder. İşimiz ekonomiye kalır. Bu da oldukça zor ve dik bir yokuş çıkmak durumunda kalırız. Eğer sonuçlar bu şekilde olursa, bizim için -cepten yemeğe devam etmek anlamına- geliyor. Bu durumda aramızdan ayrılanlar mutlaka olacak. Bu dönemde sağlam durmak lazım. Hatta gayrimenkul ofisleri kapanabilir. Sonuçta güçlü olanlar ayakta kalacak, zayıflar aramızdan tek tek ayrılacaklar.
Dış Ticaret Açığı
Ülkenin en önemli sorunu üretim ve istihdam. A’dan Z’ye ithal cenneti olunca memleket. Tüketmekten üretmeye fırsatımız olmuyor. Dış ticaret açığı korkunç düzeyde. Bunun vebalini de döviz kur artışı ve TL nin değer kaybı olarak her gün yaşıyoruz.
Memlekette öyle bir yanlış algı var ki sadece zamlara yani fiyat artışına odaklıyız. Paramızın eridiğinin ve nasıl fakirleştiğimizin farkında bile değiliz. Uzunca bir zaman önce paramızdan sıfırları silmiştik. Şimdi bir sıfır geri geldi. Çok uzağa gitmeyin üç yıl önceki mülk fiyatlarına dönüp bir hatırlayın. Şaşıracaksınız. Böyle bir değer kaybı yok. Her gün fakirleştikçe fakirleşiyoruz.
2020 de ortalama metre kare konut satış fiyatı 2,476.-TL‘idi. 2023 te ise 23,031.-TL oldu. Üç yılda nereden nereye gelmişiz?
Bu bizim sektörümüzü doğrudan etkiliyor. Çünkü ülkede tek bir endüstri çalışıyor. O da inşaat ve ilgili sektörler. % 78 i ithalata dayalı. Doğal olarak mülk fiyatları sürekli artıyor. Bu artıştan en çok etkilenen de bizim sektörümüz.
Türk Lirası’nın dünyada hızlı değer kaybı yabancı yatırımcıların ülkeden çıkmasına neden oluyor. Çünkü yatırımın geri dönüşü olarak bakıldığında Euro ve Sterlin açısından, Kıbrıs ve Yunanistan’ın ön plana çıkmasına neden oluyor. Mülk yatırımcısı ülkemizden zarar etmeden çıkmak istiyor. Bu olmayınca kulaktan kulağa bu sorun yayılıyor. Kimse Türkiye’yi artık yatırım için uygun bir ülke olarak işaret etmiyor. Dünya piyasası olarak bakıldığında fiyat/değer performansı yüksek gibi görünse de orta ve uzun vadede büyük değer kaybına neden oluyor. Bu nedenle yatırımlar başka ülkelere gidiyor.
Bu bağlamda Ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez‘in bir yazısı var “Son 3 Yılın Ekonomik Politikası” linkini buraya bıraktım. İdrakı yüksek olanlar okuyabilirler.
Konut Finansmanı
Tüm dünyada barınma ihtiyacı iki şekilde karşılanır. Ya ülke ihtiyaç doğrultusunda imalat yapar ve uzun soluklu ödeme planı ile tüketiciye belli şartlar ile sunar. Ya da serbest bir şekilde bireyler üretim yapar ve alıcılar ile satıcılar bir fiyatta anlaşarak barınma ihtiyaçlarını çözerler.
Her iki süreçte de banka finansmanı önemli bir rol oynar. Eğer bankalar sistemi finanse etmezse, işler yürümez ve süreç bir süre sonra tıkanır. Yada işler tamamen nakit dönmeye başlar. Bu da kara para aklanmasına önemli bir kapı açar. Paranın kaynağını bilinmiyorsa, işler değişir. Günümüzde bu konuda fazlası ile büyük mülk işlemleri döndüğüne dair haberleri gazetelerden okuyoruz.
Eğer banka finansmanının önü açılmazsa, problem hızla büyür ve çözülemez bir hale gelir. Dünyada benzer sorunlar yüzünden önemli krizler yaşanmıştı. Böyle bir krizin ülkemizde çıkması ve yayılması bölgede büyük bir soruna dönüşebilir.
Yerel tüketicinin işi zor. Kira artış oranı %25 ile kilitlendiği için ne mülk sahibi ne de kiracı önünü göremiyor. Kiracı ve kiraya veren cinayetlerini her gün televizyon ekranlarında seyrediyoruz.
2024 te bu üç dev soruna dikkat ederek ilerleyin. Şartlar böyle olduğu için çarpışmak zorundayız. Yılı dörde bölün ve planlarınızı dörder aylık yapın. Bu sayede güvenli bir şekilde ilerlersiniz. Kazancınızı temkinli bir şekilde harcayın. Ayağınız hep yorgana göre olsun. Bir iki satış yapınca coşup açılmayın. Rüzgar birden ters dönebilir veya kesilebilir. Zor durumda kalabilirsiniz.
Mücadeleye devam edeceğiz.
Vazgeçmek yok, pes etmek yok ve ertelemek yok.
Başarılar diliyorum.